Biểu tượng của Mêxicô

Năm 1648, Linh mục Miguel Sanchez xuất bản tại Mexicô tác phẩm "Bức tượng ảnh Trinh Nữ Maria, Ðức Mẹ Guadalupe, Mẹ Thiên Chúa" bằng tiếng Tây Ban Nha mô tả hình ảnh Đức Bà Guadalupe như là hình ảnh đã được đề cập trong sách Khải Huyền, người đã mang đến vinh quang và chiến thắng cho đất nước Mêxicô. Nhà văn Mexicô, Carlos Fuentes có lần đã nói rằng: "Bạn chỉ thực sự được coi là một người Mexico khi bạn tin vào Đức Trinh Nữ Guadalupe."

Trong suốt lịch sử thế kỷ 19 và 20 của Mexicô, cái tên Guadalupe và hình ảnh Đức Bà Gualupe đã trở thành một biểu tượng của tinh thần thống nhất quốc gia. Tổng thống đầu tiên của Mexicô (1824-1829) đã thay đổi tên của mình từ José Miguel Ramón Adaucto Fernández y Félix thành Guadalupe Victoria trong danh dự của Đức Mẹ Guadalupe.

Linh mục Miguel Hidalgo, người lãnh đạo cuộc đấu tranh giành độc lập của Mexicô (1810), và Emiliano Zapata, trong cuộc Cách mạng Mexicô (1910) dẫn đầu các lực lượng vũ trang của mình với những lá cờ trang trí phù hiệu là hình ảnh Đức Mẹ Guadalupe. Năm 1810, Miguel Hidalgo y Costilla trong bài diễn văn khởi xướng phong trào giành độc lập cho Mexico ở Grito de Dolores đã kêu gọi: "Tiêu diệt người Tây Ban Nha và đem lại sự trường tồn cho Đức trinh nữ Guadalupe!" Khi quân đội liên minh người lai-bản xứ của Hidalgo tấn công Guanajuato và Valladolid, họ đã mang theo "hình ảnh Đức Trinh Nữ Guadalupe" trên các lá cờ phù hiệu, trên gậy hoặc trên lau sậy sơn màu sắc khác nhau" và "đội những chiếc mũ in hình Đức Trinh Nữ "[39]. Sau khi Hidalgo chết, người lãnh đạo kế tiếp là còn là linh mục José María Morelos, người đã lãnh đạo quân nổi dậy ở phía nam Mexico. Hình ảnh Đức trinh nữ đã được Morelos sử dụng làm con dấu trong hội nghị Chilpancingo, ngày lễ kính Đức Bà được ghi vào hiến pháp Chilpancingo và tuyên bố rằng Đức Bà Guadalupe là sức mạnh đằng sau chiến thắng của ông.

Năm 1914, Emiliano Zapata lãnh đạo của phong trào nông dân và quân đội miền Nam chống lại chính phủ Porfirio Díaz. Mặc dù lực lượng nổi dậy Zapata chủ yếu đòi cải cách ruộng đất: "Tierra y Libertad" (đất và tự do) là những khẩu hiệu của cuộc nổi dậy. Nhưng khi quân đội của ông thâm nhập vào Thành phố Mexicô họ đã mang theo những biểu ngữ có hình Guadalupe[40]. Gần đây hơn, lực lượng đối lập Quân đội Giải phóng Quốc gia Zapatista (EZLN) - đại diện cho quyền lợi của 12 triệu thổ dân India tại Mexico – đã tự gọi mình là "thành phố di động" trong thanh danh của Đức Trinh Nữ và được gọi là Guadalupe Tepeyac[41].

Với người Aztec

"Người Aztec... đã xây dựng một hệ thống chặt chẽ các biểu tượng trong đời sống tinh thần của họ. Khi điều này bị phá hủy bởi người Tây Ban Nha, cần có một cái gì đó mới để lấp đầy khoảng trống này, mang tinh thần của một Tây Ban Nha Mới... hình ảnh Guadalupe ra đời phục vụ mục đích đó"[42].

Hernán Cortés, người Tây Ban Nha đã lật đổ đế chế Aztec vào năm 1521, là một người gốc vùng Extremadura, nơi nổi tiếng với hình ảnh Đức Mẹ Guadalupe. Vào thế kỷ 16, Guadalupe Extremadura, một bức tượng Đức Trinh Nữ được tin là khắc bởi Thánh Luca đã trở thành một biểu tượng của vùng đất này. Nó được tìm thấy vào đầu thế kỷ 14 khi Đức Trinh Nữ hiện ra với một người chăn chiên khiêm tốn và yêu cầu ông xây dựng một nhà nguyện tại nơi hiện ra. Một trong những đặc điểm đáng chú ý của hình tượng Đức Mẹ Guadalupe Extremadura là khuôn mặt sẫm màu giống như người bản xứ châu Mỹ, và do đó hình tượng này đã trở thành biểu tượng thay thế hoàn hảo được các nhà truyền giáo theo chân Cortés sử dụg trong quá trình chuyển hóa từ tín ngưỡng thờ thần bản địa của cư dân Aztec thành tín hữu Kitô giáo[16].

Theo các tài liệu truyền thống, cái tên Guadalupe được lựa chọn bởi Đức Trinh Nữ mình khi Mẹ xuất hiện trên ngọn đồi bên ngoài Thành phố Mexicô vào năm 1531, mười năm sau đế quốc Aztec diệt vong[43]. Có khảo cứu thế tục cho rằng vào năm 1555, Giám mục Alonso de Montúfar đã giao Đức Mẹ Guadalupe cho một họa sĩ người bản địa, người đã đem lại làn da đen cho bức hình giống như nguyên mẫu tượng Đức Bà Guadalupe Extremadura nổi tiếng; dù việc tên của hình ảnh Đức Mẹ mới có lấy theo tên cũ Tây Ban Nha hay không thì nghệ thuật icon vẽ Đức Trinh Nữ tương tự với nữ thần bản địa Tonantzin đã tạo thuận lợi cho việc cải đạo người bản địa vào thế kỷ 16 trong khi tín ngưỡng cũ vẫn duy trì ảnh hưởng[44].